سازمان خصوصی سازی

به گزارش روابط عمومی سازمان خصوصی سازی، در این گزارش آمده است: بعد از پایان جنگ تحمیلی و با تدوین و اجرای اولین برنامه پنج ساله توسعه کشور، خصوصي‌سازی نیز عملاً از سال 1370 به صورت جدی مطرح شد و ابلاغ سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی توسط مقام معظم رهبری و تصویب قانون مربوطه، موجب گردید تا خصوصی‌سازی در جمهوری اسلامی ایران شکلی نوین و گسترده به خود گرفته و با اجرای یک رویکرد جدید، اهداف اقتصادی – اجتماعی را دنبال نماید.
اقدامات صورت پذیرفته پیرامون خصوصی سازی در هفت سال اخیر و در دولتهای یازدهم و دوازدهم از ابعاد مختلف بيانگر تلاش مضاعف صورت گرفته در این دولتها جهت تحقق اهداف مترتب بر سیاست‌های کلی اصل (44) قانون اساسی و قانون مربوط است. در ادامه به دستاوردهای مهم سازمان خصوصي سازي در این دوره اشاره می گردد:

دستاورد اول: ساماندهی طرح توزيع سهام عدالت
بی گمان طرح توزیع سهام عدالت با حدود 50 میلیون نفر مخاطب به عنوان یکی از بزرگترین طرح های دولت جمهوری اسلامی ایران بوده و از دیدگاه هر فرد ایرانی که دارای دغدغه تحقق عدالت اجتماعی و گذر از یک اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار و کاهش حجم دولت است، مورد استقبال قرار گرفته است. ساماندهی طرح مذکور و فراهم کردن بستر لازم جهت بهره مندی مشمولین این طرح که اکثراً جزو پایین ترین اقشار درآمدی جامعه هستند؛ از منافع حاصل از آن و همچنین امکان اداره و خرید و فروش مستقیم این سهام، به عنوان مبنای آزادسازی سهام عدالت از اهم سیاستها و برنامه های سازمان خصوصی سازی طی فعالیت دولتهای یازدهم و دوازدهم بوده است،بطوریکه اگر کارهای کارشناسی و حساسیت و پیگیریهای مستمر دست اندرکاران این امر در سازمان خصوصی سازی در طول این مدت نبود، این طرح بزرگ و ملی که با هدف گسترش مالکیت عمومی به منظور تأمین عدالت اجتماعی تعریف شده بود؛ و حدود 50 میلیون نفر از اقشار مختلف جامعه که بخش اعظم آنها را دهکهای پایین درآمدی جامعه تشکیل می دهد را شامل شده است؛ هیچگاه به سرانجام نمی¬رسید.
در راستای ساماندهی طرح موصوف، موضوعات مهمی از جمله: "تعیین تعداد و گروه های نهایی مشمولین سهام عدالت"، "تعیین پرتفوی قطعی و نهایی شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت"، "تعیین تکلیف سود سهام عدالت"، "تعیین تکلیف متوفیان سهام عدالت" و همچنین "آزادسازی سهام عدالت" مورد اتخاذ تصمیم قرار گرفت، و تعیین تکلیف گردید. خلاصه نتایج اقدامات صورت گرفته در این خصوص طی دوره فعالیت دولت های یازدهم و دوازدهم به شرح بندهای زیر قابل ذکر است:

1-1-نهایی کردن تعداد مشمولين طرح توزيع سهام عدالت
بر مبنای گزارشات کارشناسی سازمان خصوصی سازی؛ و با توجه به مصوبه جلسه مورخ 1395/08/15  شورای عالی اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی، 49،152،741 نفر به عنوان مشمولين نهایی طرح توزيع سهام عدالت به تفکیک اقشار دریافت کننده سهام تعیین شدند.

2-1- پرتفوي طرح توزيع سهام عدالت
بر پایه گزارشات کارشناسی سازمان خصوصی سازی؛ و  به موجب مصوبه شماره 188710 مورخ 1396/09/01 شورای عالی اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی سهام قطعی تخصیص یافته به طرح توزیع سهام عدالت در 49 شرکت سرمایه پذیر به ارزش 266،363ميليارد ریال، به مشمولین طرح تعلق گرفت. لازم به ذکر است ارزش این پرتفوی در حال حاضر 10،585 هزار میلیارد ریال یعنی تقریباً  40 برابر ارزش اولیه سهام تخصیص یافته رسیده است. باتوجه به این امر ارزش سهام در اختیار یک خانوار 5 نفره تحت پوشش نهادهای حمایتی، در حال حاضر حدود 2،000 میلیون ریال می باشد.  

3-1- توزیع سود میان مشمولین سهام عدالت
باتوجه به محول شدن مسئولیت اخذ و توزیع سود میان مشمولین سهام عدالت به سازمان خصوصی سازی تا زمان آزادسازی سهام عدالت (بابت سال مال 1395 و پس از آن)؛ این فرآیند به بهترین شکل ممکن و بدون بروز کوچکترین خطایی انجام پذیرفت. ویژگی مهم این کار که آن را از تمام کارهای بزرگ دیگر انجام شده در کشور متمایز نمود؛ این است که اولاً: سود تخصیصی از محل یک ثروت با درآمد دائمی و نه از محل درآمد بیت المال میان اقشار آسیب پذیر توزیع شد؛ بنابراین آثار مبتلا به افزایش نقدینگی را به دنبال نداشت. ثانیاً: سود تخصیصی به حساب تک تک افراد مشمول و نه به حساب سرپرست خانوار واریز می گردید. ثالثاً: بخش اعظم این سود به حساب افراد نیازمند واریز می شد و نه به حساب تک تک افراد جامعه رابعاً: با وجود دامنه بسیار گسترده افراد درگیر در این طرح، هیچگونه اشتباهی در فرآیند توزیع سود مشاهده نگردید.

4-1- طراحی و استقرار سامانه سهام عدالت با استفاده از توان کارشناسی داخلی و ارائه صورتحساب به حدود 50 میلیون نفر مشمول طرح و اخذ شماره شبای بانکی مشمولین به صورت کاملاً الکترونیکی و با کمترین هزینه
در راستای ساماندهی طرح توزیع سهام عدالت، سامانه الکترونیکی سهام عدالت به نشانی www.samanese.ir، طراحی و بستر لازم برای تکمیل طرح با کمک این سامانه فراهم شد. سامانه 100 درصد بومی سهام عدالت، با پایداری و امنیت در برابر حملات فراوان سایبری و با ثبت رکورد 320 هزار مراجعه در ثانیه بدون اختلال و کندی، یکی از موفق ترین و پر افتخارترین سامانه های الکترونیکی ملی کشور می باشد؛ که صرفاً با تکیه بر توان متخصصین و کارشناسان داخلی سازمان خصوصی سازی، طراحی و راه اندازی گردیده است. این طرح بزرگ و ملی در سال 1396 و با شروع به کار دولت دوازدهم و با ارائه صورتحساب به حدود 50 میلیون نفر مشمول طرح که تا آن مقطع کوچکترین تصوری درخصوص میزان، ماهیت، نوع و ارزش سهام تخصیصی به آنان وجود نداشت، به ثمر نشست. متعاقباً و به منظور فراهم کردن بستر توزیع سود سهام عدالت میان مشمولین، نسبت به اخذ و ارائه تأئیدیه شماره شبای بانکی به حدود 42 میلیون مشمول طرح از طریق این سامانه اقدام شد. در سال 1399 نیز با شروع فرآیند آزادسازی سهام عدالت، اقدامات گسترده ای از جمله «تعیین مشمولینی که مایل به دریافت مستقیم سهام خود هستند» و همچنین «میزان دقیق سهام متعلق به هر مشمول از هر شرکت واگذارشده»، با کمک این سامانه انجام پذیرفت.

5-1- آزادسازی سهام عدالت
آزادسازی سهام عدالت پس از ابلاغیه مورخ 1399/02/09 مقام معظم رهبری، در دستور کار وزارت امور اقتصادی و دارائی قرار گرفت. با توجه به این ابلاغیه، آزادسازی سهام عدالت به دو روش «انتقال مستقیم سهام به مشمولین» و «آزادسازی به شیوه غیر مستقیم»، و به ترتیب زیر پیگیری گردید:

الف) انتقال مستقیم سهام به مشمولین
. حدود 19 میلیون نفر از مشمولین (کل مشمولین حدود 49 میلیون نفر می باشند) نسبت به انتخاب روش مستقیم به منظور مدیریت و اداره سهام رأسا توسط خوشان اقدام نمودند.
. در حال حاضر فروش حداکثر 30% ارزش پرتفوی متعلق به مشمولین فوق، از طریق بانک‌ها و یا شرکت‌های کار‌گزاری به وکالت از فرد مشمول، امکان پذیر است و کل سهام این دسته از مشمولین به تدریج طی یک سال قابل معامله خواهد بود و پس از آن بدون محدودیت امکان معامله وجود خواهد داشت.

ب) آزادسازی به شیوه غیر مستقیم
. پرتفوی سهام حدود 30 میلیون نفر از مشمولین به صورت غیرمستقیم و فعلا از طریق شرکتهای سرمایه گذاری استانی و کانون متشکل از شرکتهای سرمایه گذاری استانی، اداره خواهد شد.
. این دسته از مشمولین پس از پذیرش شرکتهای سرمایه گذاری استانی در بازار بورس اوراق بهادار، سهامدار این شرکتها خواهند بود و از زمان اعلام آزاد شدن خرید و فروش، می توانند نسبت به معامله سهم خود در بورس اقدام نمایند.
. معامله سهام شرکتهای سرمایه گذاری استانی صرفا از طریق بورس و به تدریج طی مدت یک سال امکان پذیر خواهد گردید و پس از آن بدون محدویت انجام خواهد شد.

دستاورد دوم:  افزایش سهم بخش خصوصی واقعی از واگذاری های صورت گرفته
از جمله مهم ترين ايرادات بر عملكرد خصوصي سازي در سال هاي گذشته، نوع ماهيت خريداران و سهم پايين بخش خصوصي واقعي بوده است، به نحوي كه سهم بخش خصوصي واقعي از كل واگذاري ها در خوش بينانه ترين حالت طي 12 سال و نيم قبل از استقرار دولت يازدهم به حداكثر 18 درصد مي رسيده است. اين موضوع در ابتداي استقرار دولت يازدهم در سال1392 مورد آسيب شناسي جدي قرار گفت و اقدامات اصلاحي در نيمه دوم سال 1392 توسط دولت يازدهم جهت رفع اين آسيب صورت پذيرفت. مطابق آمار موجود، طي فعاليت دولتهای يازدهم و دوازدهم سهم بخش خصوصي واقعي در حال افزايش بوده و اين سهم به نحو چشمگيري بهبود يافته است. بر اين اساس سهم بخش خصوصي واقعي از واگذاریها طی سال1393 تا 1396/05/15(دولت یازدهم)، 67.5درصد و در دوره 1396/05/16 لغایت1399/05/12 (دولت دوازدهم) 70 درصد حجم كل واگذاري های آن دوره ها بوده است كه نشانگر دستيابي به هدف كيفي واگذاري ها در دولت های يازدهم و دوازدهم است.

دستاورد سوم: تمرکز بر انجام واگذاری از طریق بازار سرمایه و توجه به اهلیت خریداران در واگذاریها
الف) واگذاری سهام بنگاههای مشمول واگذاری از طریق بازار سرمایه و همچنین صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله در بورس
در راستای اجرای مصوبات  شورای عالی هماهنگی اقتصادی مبنی بر واگذاری سهام و دارایی های تحت مالکیت دولت در چارچوب روش های جاری یا در قالب صندوق های معامله پذیر در بورس (ETF)" تمامی سیاستها و اقدامات سازمان خصوصی سازی طی یک سال اخیر بر همین امر متمرکز گردید؛ و نهایتاً در چارچوب جزء (2) بند (الف) تبصره (2) قانون بودجه سال 1399 کل کشور مبنی بر مجوز تشکیل صندوقهای (ETF) و واگذاری سهام شرکتهای دولتی و متعلق به دولت از این طریق عرضه و واگذاری سهام باقیمانده متعلق به دولت در شرکتهای بزرگ در قالب سه صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)،در بورس در دستور کار قرار گرفت؛ که با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط از جمله سازمان بورس و اوراق بهادار در اردیبهشت و خرداد سال 1399، پذیره نویسی و عرضه صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) واسطه گری مالی یکم (متشکل از سهام بانکهای ملت، تجارت و صادرات و بیمه های البرز و اتکایی امین) به ارزشی معادل56 هزار میلیارد ریال به حدود 3 و نیم میلیون نفر از متقاضیان انجام گردید. همچنین اقدامات لازم به منظور پذیرش و عرضه دو صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (پالایشی؛ خودرو و صنایع فلزی) نیز در دستور کار این سازمان قرار دارد. ضمناً در طول یکسال اخیر؛ و در راستای سیاست بازنگری روشهای واگذاری، کلیه واگذاریهای انجام یافته توسط سازمان خصوصی سازی از طریق بازار سرمایه انجام پذیرفته است و هیچ واگذاری از طریق سایر روشها از جمله مزایده و مذاکره انجام نشده است.

ب‌)    بازنگری در چگونگی احراز ¬صلاحیت و اهلیت خریداران
تا قبل از سال 1398 و در چارچوب قوانین و مقررات موجود تا آن مقطع، صرفاً دستورالعمل روش انتخاب مشتريان استراتژيك و متقاضي خريد سهام كنترلي و مديريتي مصوب سال 1393 هیأت واگذاری  به عنوان مستند قانونی احراز صلاحیت و اهلیت خریداران ملاک عمل می بود، لیکن بدلیل برخی چالشهای پیش آمده در واگذاری برخی شرکتها طی سالهای اخیر و همچنین الزام قانونی (قوانین بودجه سالهای 1398 و 1399 کل کشور) برای احراز صلاحیت حرفه‌ای و اهلیت متقاضی، دستورالعمل یاد شده طی سال 1398 مورد بازنگری قرار گرفت و اصلاحیه آن در دی ماه 1398 برای احراز صلاحیت عمومی (نداشتن بدهی معوق بانکی، عدم سوءپیشینه کیفری موثر و...) و صلاحیت تخصصی (صلاحیت فنی و مدیریتی و تمکین مالی) متقاضیان خرید سهام شرکت¬های مشمول واگذاری به صورت کنترلی و مدیریتی، به تصویب هیأت واگذاری رسید، و از آن مقطع تاکنون این دستورالعمل در تمامی واگذاریهای مربوطه رعایت شده است.

دستاورد چهارم- تحقق 43 درصد از واگذاریها طی دوره 7 ساله فعالیت دولتهای یازدهم و دوازدهم
سازمان خصوصي‌سازي از ابتداي سال 1380 لغايت 1399/05/12، ارزشي معادل 1،751،580 میلیارد ریال از سهام و دارايي هاي متعلق به دولت و شركت هاي دولتي را به بخش غیر دولتی واگذار نموده است. آمار مقايسه‌اي ارزش كل واگذاري‌ها در دولت های يازدهم و دوازدهم (1392/05/16  لغايت1399/05/12) نسبت به دوره 1380 لغايت 1392/05/12 (دولتهاي پيشين)، به شرح زیر، نشان مي دهد، طي دوره فعالیت های دولت های يازدهم و دوازدهم ارزشي معادل 752،354 ميليارد ريال از سهام و دارايي هاي متعلق به دولت و شركت¬هاي دولتي واگذار شده است كه اين ميزان واگذاري معادل 43 درصد ارزش كل واگذاريهاي انجام يافته مي باشد.

دستاورد پنجم- تحقق بیش از 100 درصدی تکالیف اهداف درآمدی حاصل از واگذاریها
در دوره فعاليت دولت های يازدهم و دوازدهم، با تلاش هاي صورت گرفته توسط سازمان خصوصي سازي مبلغ 914،962 ميليارد ريال معادل 101 درصد هدف وصول درآمد پيش بيني شده در قوانين بودجه سنواتي محقق گرديده است در حالي كه اين ميزان در دولت هاي پيشين، از سال 1380 تا پايان 6 ماهه 1392 معادل 231،870 ميليارد ريال يعني 73 درصد هدف وصولي پيش بيني شده در قوانين بودجه سنواتي بوده است.